Geçtiğimiz hafta Senegal’in başkenti Dakar’da düzenlenen Nourish Africa Zirvesi, zengin kaynaklarına ve işgücüne rağmen kıtanın gıdada dışa bağımlılığını bir kez daha gözler önüne serdi.
Afrika Kalkınma Bankası’nın (AfDB) düzenlediği zirvede kıtanın kalkınma ortakları, Afrika’da gıda egemenliğini sağlamak için önümüzdeki 5 yıl için toplam 30 milyar dolarlık finansman sözü verdi.
Tarımsal projeler desteklense bile…
Bu kaynakla Afrika’daki tarımsal projelerin desteklenmesi ve gıda ithalatının azaltılması amaçlansa da rakamlar kıtanın gıda ithalatının her geçen yıl arttığını ortaya koyuyor.
AfDB verilerine göre Afrika 2015 yılında 35 milyar dolarlık gıda ithal ederken bu rakam 7 yılda ikiye katlanarak 70 milyar dolara ulaştı.
Değişen tüketim alışkanlıkları ve artan gıda talebi ile birlikte gıda ithalatının 2025 yılında 110 milyar doları geçmesi bekleniyor.
Uzmanların ‘istihdam meydana gelebilir’ görüşü
Afrika, tahıl, yağ, şeker, et ve süt ürünleri gibi temel gıda maddelerinde büyük ölçüde dışa bağımlıyken, kakao, kahve, çay ve baharat gibi ürünleri ihraç ediyor.
Ancak uzmanlar, Afrika’nın yurt dışından aldığı temel besin maddelerinin neredeyse tamamını kendi üretebildiğine ve bu tarımsal üretimin değerli istihdam yaratabileceğine dikkat çekiyor.
2021’de 55 milyon ton tahıl ithal edildi
Tarıma yapılan yatırımın tek başına Afrika’nın gıda ihtiyacını karşılamak için değerli olduğu belirtilirken, ithal eserlerin yerli alternatifleri ile ithalat sayısının azalabileceği belirtiliyor.
Örneğin 2021 yılında 55 milyon ton tahıl ithal eden Afrika, bunun yerine fonio, amaranth, teff gibi yerel tahıl ürünlerini kullanabilir.
Afrika 9 milyar insanı besleyebilir
AfDB’nin 2022 rakamlarına göre dünyada açlık çeken 828 milyon insanın 278 milyonu Afrika’da yaşıyor.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, Afrika’daki aç insan sayısının 2030 yılına kadar 310 milyona ulaşabileceği konusunda uyarıyor.
Afrika, dünyadaki el değmemiş tarım arazilerinin yüzde 65’ine ev sahipliği yapıyor.
Her yıl 257 milyar dolara ihtiyaç var
Kıta, 2050 yılına kadar 9 milyar insanı beslemeye yetecek kadar ekilebilir araziye sahip olmasına rağmen, 100 milyon tondan fazla gıda ithal ediyor.
2022 Afrika Tarımı Durum Raporu, Afrika’nın tarım departmanının iklim değişikliğinin etkileri ve küresel krizlere karşı dayanıklılık için her yıl 257 milyar dolara ihtiyacı olduğunu ortaya koyuyor.
Afrika’da ekilebilir arazilere ve verimli topraklara rağmen yaşanan gıda sorununun temel nedenlerinden biri sömürge döneminden kalma bir alışkanlıkla sürekli aynı ve tek ürünün yetiştirilmesidir.
30’dan fazla silahlı terör örgütü var
Sömürgeci devletlerin bağımsızlıktan önce Afrikalı çiftçilere kendi ihtiyaçları doğrultusunda tek bir çalışma dayatması ve bu alışkanlığın günümüzde de sürdürülmesi kıtanın tarım alanında gelişmesini engellemektedir.
Ayrıca hızla artan nüfus, altyapı ve tarıma yatırım yapılmaması Afrika’daki gıda sorununu derinleştiriyor.
Kıtada 30’dan fazla silahlı terör örgütünün varlığı da tarım ve hayvancılığı olumsuz etkiliyor.
Gıda güvensizliği var
Özellikle Sahel bölgesi ve Çad Gölü havzasında milyonlarca insanın terör ve güvenlik riskleri nedeniyle açlık ve gıda güvensizliği yaşadığı bilinmektedir.
BM rakamları, dünyanın en uzun süreli ve karmaşık çatışma bölgelerinden biri olan Çad Gölü havzasında yer alan Kamerun, Çad, Nijer ve Nijerya’da 5,6 milyon insanın ciddi gıda güvensizliği ile karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor.
18 milyon kişi açlık tehlikesiyle karşı karşıya
BM, terör örgütleri nedeniyle artan gıda güvensizliği konusunda önlem alınmadığı takdirde Sahel’de 18 milyon kişinin açlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu.
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15’ini barındıran Afrika, küresel ısınmaya neden olan sera gazı emisyonlarının yalnızca yüzde 3’ünden sorumlu olmasına rağmen, iklim değişikliğinin etkilerine en çok maruz kalan bölge.
40 yılın en kötü kuraklığı
Hint Okyanusu’nda bir ada ülkesi olan Madagaskar, iklim değişikliğine neden olan faktörlerde herhangi bir payı olmamasına rağmen 2021’de “yalnızca iklim değişikliğinin neden olduğu kıtlıkla mücadele eden ilk ülke” oldu.
Son 40 yılın en şiddetli kuraklığını yaşayan ülkede, kuraklığın her yıl artması 1 milyon 140 bin kişiyi yiyecek bulamaz hale getirdi.
Dünya Bankası verileri Afrika’yı “iklim değişikliğinden en çok etkilenen kıta” olarak tanımlarken, kuraklık, düzensiz yağışlar ve tarımı etkileyen aşırı sıcaklar nedeniyle 86 milyon insanın göç etmek zorunda kalacağını gösterdi.
Koronavirüs 200 milyondan fazla insanı etkiledi
Öte yandan koronavirüs salgınının yol açtığı gıda krizi, Afrika’da 200 milyondan fazla insanı etkiledi.
Salgının ardından çıkan Rusya-Ukrayna savaşı, Afrika ülkelerinde tarımsal faaliyetleri de sekteye uğratarak buğday fiyatlarının yüzde 45 artmasına neden oldu.
30 milyon ton gıda açlığı
Buğday ihtiyacının yüzde 40’ını Rusya ve Ukrayna’dan karşılayan Afrika kıtasında, savaş nedeniyle 30 milyon ton gıda açığı yaşandı.
Afrika ülkeleri ihtiyacı olan gübrenin büyük bölümünü Rusya ve Ukrayna’dan ithal ederken, savaş nedeniyle gübre fiyatları üçe katlanarak piyasada 2 milyon tonluk gübre açığı oluştu.
